Prawidłowości wymiany, a zwłaszcza prawidłowości kształtowania się cen, ich odchylanie się od wartości (wskutek zmian popytu i podaży) oraz ich dążenie do poziomu wartości ? są główną treścią działania mechanizmu rynkowego. Działanie prawa wartości w wymianie, tj. realizacja jego wymogu ekwiwalentności wymiany, oraz prawo popytu i podaży pełnią w tym mechanizmie główną rolę. Efektem sprawnego działania mechanizmu rynkowego jest ogólna równowaga rynkowa, a także ? z reguły, choć nie zawsze i wszędzie ? równowaga odcinkowa. Równowagę tę można określić jako stan rynku konsumenta, na którym można kupić każdy poszukiwany towar po możliwie najkorzystniejszych cenach (po naturalnych cenach równowagi) oraz który reaguje na zmiany popytu, dostosowując do nich rozmiary podaży, zapewniając równowagę popytu i podaży przy cenach kształtujących się na poziomie wartości. Pamiętajmy wszakże, iż tego rodzaju sprawnie działający mechanizm rynkowy nie zapewnia w sposób ciągły zarysowanego stanu równowagi. Albowiem okresowo ceny równowagi mogą kształtować się powyżej wartości, co nie jest korzystne dla konsumentów, bądź poniżej wartości, co nie jest korzystne dla producentów. Generalna zatem zaleta sprawnego mechanizmu rynkowego polega na tym, że w sposób ciągły zapewnia on stan równowagi rynkowej. Drugą jego ogólną zaletą jest to, na co wskazywaliśmy poprzednio, że oddziałuje on silnie na produkcję, skłaniając do ścisłego przestrzegania zasady gospodarności w toku procesu produkcji.
